Geoloji-texniki tədbirlərin effektivliyinin qiymətləndiril¬məsi üsullarının təhlili və onların seçilməsi üzrə qərarların qəbul edilməsi: konseptual icmal
Moldabayeva G.J.1, Abbasova S.V.2, Zakenov S.T.3, Kirisenko O.G.4, İklasova J.U.5, Janturin J.K.5, Tuzelbayeva Ş.R.1, Vanq J.2
1 Qazaxıstan Respublikası K.İ.Satpayev adına Universitet, Qazaxıstan 050013, Almatı, Satpayev küç. 22
2 Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan AZ 1010, Bakı şəhəri, Azadlıq pr. 34
3 Yesenov adına Xəzər Dövlət Texnologiya və Mühəndislik Universiteti, Qazaxıstan 130000, Aktau şəhəri, 32 mkr.
4 Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi, Neft və Qaz İnstitutu, Azərbaycan AZ 1000, Bakı şəhəri, F.Əmirov küç., 9
5 Atrau Neft və Qaz İnstitutu, Qazaxıstan Atrau şəhəri, mkr. Privokzalnıy, Baymuxanov küç. 45A
DOI: 10.33677/ggianas20250100137
Xülasə
Məqalədə müasir yanaşmaların seçimi və qiymətləndirilməsi, geoloji-texniki tədbirlərin (GTT) effektivliyi, neft hasilatının artırılması və çətinliklə hasil olunan ehtiyyatlar müzakirə olunur. Burada əsas məsələlərdən biri optimal qərarların qəbul edilməsi bunu üçün aparılan əvvəlki mərhələlərdə müxtəlif geoloji-texniki qərarların modelləşdirirməsi gündəlikdə duran əsas məsələlərdən biridir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bütün bu məsələlərin həlli hal-hazırki vaxta qədər çətinliklə çıxarılan ehtiyyatların ümumi təsnifatının olmaması səbəbindən nəzərə çarpacaq dərəcədə çətinləşir. Qeyd olunmuş istiqamətdə dərc olunmuş elmi tədqiqat işləri belə bir sistemin metodologiyasının yaranmasının və bunun çərçivəsində çətinlikə çıxarılan ehtiyytların təsnifatı müxtəlif geoloji-fiziki şəraitdə aparılan geoloji-texniki tədbirlər haqqında məlumatın toplanması və təhlili həmin prossesin modelləşdirilməsi və qərarların qəbul edilməsi məsələlərini ümumilikdə aktual bir problem kimi gündəliyə çıxarıb. Bütün bunlar irəli sürülən layihədə nəzərə alınmışdır. Layihədə ilk növbədə işin məqsədi, baxılacaq məsələlər və gözlənilən yeniliklər öz əksini tapmışdır.
Açar sözlər: yataq, qeyri-səlis məntiq, klaster-analiz, geoloji-texniki tədbirlər, neft hasilatı, qərarın qəbul edilməsi
ƏDABİYYƏT
Akhmetov D.A., Efendiyev G.M., Karazhanova M.K., Koylibaev B.N. Classification of hard-to-recover hydrocarbon reserves in Kazakhstan using fuzzy cluster analysis. 13th International Conference on Application of Fuzzy Systems and Soft Computing, ICAFS 2018. Warsaw, Poland, August 27-28, 2018, pp. 865-872.
Efendiyev G.M., Mammadov P.Z., Piriverdiyev I.A., Mammadov V.N. Clustering of geological objects using the FCM algorithm and evaluation of the rate of lost circulation. Procedia Computer Science, Vol. 102, 2016, pp. 159-162, DOI:10.1016/S1877-0509(16)32664-3.
Efendiyev G.M., Mammadov P.Z., Piriverdiyev I.A., Mammadov V.N. Estimation of lost circulation rate using fuzzy clustering of geological objects by petrophysical properties. Visnyk Taras Shevchenko National University of Kyiv, Geology, Vol. 2 (81), 2018, pp. 28-33, DOI:10.17721/1728-2713.81.04.
Efendiyev G.M., Moldabayeva G.Z., Abbasova S.V., Tuzelbayeva Sh.R. Models and methods of analysis and decision-making in controlling technological processes of oil and gas production under conditions of uncertainty. SOCAR Proceedings, No. 1, 2025.
Moldabayeva G.Z., Efendiyev G.M., Kozlovskiy A.L., Buktukov N.S., Abbasova S.V. Modeling and adoption of technological solutions in order to enhance the effectiveness of measures to limit water inflows into oil wells under conditions of uncertainty. ChemEngineering, Vol. 7, No. 5, 89, 2023, https://doi.org/10.3390/chemengineering7050089.
Strekov A.S., Mamedov P.Z., Koyshina A.I. Decisions-making on the choice of geological and technical measures under uncertainty. Seventh International Conference on Soft Computing, Computing with Words and Perceptions in System Analysis, Decision and Control, Izmir, Turkey, September 2-3, 2013, pp. 381-384.
Well Flo – Well modeling and design. (Electronic resource), http://www.weatherford.com/Products/Production/ProductionOptimization/Software/WellFloSoftware/index.htm.
Wiseman H., Gradijan F. Regulation of shale gas development, including hydraulic fracturing. Energy Institute, University of Texas at Austin; University of Tulsa Legal Studies, Research Paper No. 2011-11, October 31, 2011, 130 p.
Zadeh L.A. Fuzzy sets as a basis for a theory of possibility. Fuzzy Sets and Systems, 1978, No. 1, pp. 3-28, https://doi.org/10.1016/S0165-0114(99)80004-9.
Абасов М.Т., Эфендиев Г.М., Стреков А.С. и др. Оценка сравнительной эффективности геолого-технических мероприятий по комплексной информации. Нефтяное Хозяйство, No. 10, 2003, с.70-73.
Выбор геолого-технических мероприятий при воздействии на призабойную зону скважины. 2004. (электронный ресурс), https://www.oil-info.ru/content/view/31/51/.
Глухих И.Н., Пьянков В.Н, Заболотнов А.Р. Ситуационные модели в корпоративных базах знаний геолого-технологических мероприятий. Нефтяное хозяйство, No. 6, 2002, с.45-48.
Жантурин Ж.К. О прогнозировании эффективности геолого-технических мероприятий по комплексной информации. Нефть и газ, No. 4, 2008, c. 45-49.
Жантурин Ж.К. Ориентировочная оценка показателей эффективности геолого-технических мероприятий при недостаточной информации. Вестник АИНиГ (Атырауский институт нефти и газа), No. 12, 2007, c. 63-65.
Жантурин Ж.К. Разработка мероприятий по интенсификации добычи нефти с целью их проведения в различных геолого-физических условиях Казахстана. Диссертация канд. технических наук. Атырау, 2009, 115 с.
Золотухин А.Б., Еремин Н.А., Назарова Л.Н., Пономаренко Е.М. Теория нечетких множеств в выборе методов воздействия на нефтяные пласты. Нефтяное хозяйство, No. 3, 1991, c. 21-23.
Илюшин П.Ю., Рахимзянов Р.М., Соловьев Д.Ю., Колычев И.Ю. Анализ проведения геолого-технических мероприятий по увеличению продуктивности добывающих скважин на нефтяных месторождениях Пермского края. Вестник Пермского национального исследовательского политехнического университета. Геология, нефтегазовое и горное дело, Пермь, No. 15, 2015, с. 81-89.
Казаков А.А. Методика оценки эффективности ГТМ по кривым падения дебита нефти. Нефтяное Хозяйство, No. 12, 1999, с. 31-34.
Казаков А.А. Методическое обеспечение единых подходов оценки эффективности методов ПНП. Технологии ТЭК (топливно-энергетического комплекса), Приложение к журналу «Нефть и капитал», No. 2, 2003, с. 47-53.
Кравченко Ю.А., Махно Д.А. Принципы построения систем поддержки принятия решений для оценки функционального состояния лица принимающего решения. 2009, (Электронный ресурс). http://www.cawater-info.net/pdf/kravchenko-mahno.pdf.
Пьянков В.Н., Филев А.И. Интегральный программный комплекс “Баспро-аналитик”. Нефтяное Хозяйство, No. 9, 2000, с.109-114.
Савченко Т.Н. Применение методов кластерного анализа для обработки данных психологических исследований. Экспериментальная психология, Том 3, No. 2, 2010, c. 67-86.
Сарваретдинов Р.Г., Гильманова Р.Х., Хисамов Р.С. и др. Формирование базы данных для разработки ГТМ оптимизации добычи нефти. Нефтяное Хозяйство, No. 8, 2001, с. 32-35.
Сыртланов В.Р., Кадочникова Л.М., Трушникова О.М. Методики оценки эффективности ГТМ на основе трехмерного гидродинамического моделирования. Нефтяное Хозяйство, No. 6, 2002, с. 38-40.
Фахретдинов Р.Н., Каледин Ю.А., Житкова М.В. Потенциал современных информационных технологий при оценке эффективности методов увеличения нефтеотдачи. Нефтяное хозяйство, No. 3, 2001, с. 54-55.
Хасанов М.М., Мухамедшин Р.К., Хатмуллин И.Ф. Компьютерные технологии решения многокритериальных задач мониторинга разработки нефтяных месторождений. Вестник инжинирингового центра ЮКОС, No. 2, 2001, с. 26-29.
Шахвердиев А.Х., Панахов Г.М., Аббасов Э.М., Расулова С.Р. О возможности регулирования вязкостной аномалии в гетерогенных смесях. Вестник РАЕН (Российская академия естественных наук), No. 1, 2014, с. 28-33.
Шпуров А.В., Пьянков В.Н., Клочков А.А., Бриллиант Л.С. Планирование эффективности ГТМ при прогнозировании добычи нефти. Нефтяное хозяйство, No. 9, 2000, с.105-108.
DOI: 10.33677/ggianas20250100137