Bu məqalə Şəmkir su anbarının ərazisinin uzunmüddətli seysmiklik səviyyəsinin təyin olunması üçün mənbə kimi zəlzələ kataloqlarından istifadə etməklə müxtəlif üsulların tətbiqi ilə təhlilinə həsr edilmişdir. Tədqiqat sahəsi Orta Kür çökəkliyinin qərb hissəsini və Kiçik Qafqazın şimal-şərq hissəsini əhatə edir. 4300 km² sahəni əhatə edən ərazi şimaldan Böyük Qafqaz yamacı və cənubdan Kiçik Qafqazın şimal-şərq hissəsi kimi dağlıq zonaların seysmik təsiri altında sıxılır. Təhlil zəlzələnin nisbi paylanma ölçüsünü təsvir edən b-qiymətinin hesablanması aparılmışdır. Tədqiqatın aparılması üçün iki zəlzələ kataloqundan istifadə edilmişdir: 2015-ci ilədək olan tarixi dövr (Nº1) və 1966-2018-ci illər arasında (Nº2) olan instrumental dövr. b-qiyməti hər bir kataloq üçün Qutenberq-Rixter xətti əlaqəsi üzrə Mc – maqnituda həddinin yekunlanma parametri, Mmax – maksimal maqnituda və interval – maqnituda intervallarını təyin edərək qiymətləndirilmişdir. Nº1 və Nº2 kataloqları üçün b-qiyməti müvafiq olaraq 0.64 və 0.52 hesablanıldı. Bundan əlavə, bu tədqiqat maksimal maqnituda və mənbənin (qırılmalar) uzunluğu arasındakı empirik əlaqə vasitəsilə hesablanmış, zəlzələləri əmələ gətirən qırılmaların xüsusiyyətlərinə əsasən intensivlik paylanmalarını araşdırır. Tədqiqat sahəsinin şimal hissəsində zəlzələnin intensivliyi VII (MSK-64), cənub hissəsində isə VIII ballıq müşahidə edilmişdir.

Açar sözlər: Şəmkir su anbarı, Orta Kür çökəkliyi, b-qiyməti, Qutenberq-Rixter qanunu, intensivlik, yer hərəkəti, seysmotektonik model

ƏDƏBİYYAT

Alizadeh A.A., Guliyev I.S., Kadirov F.A., Eppelbaum L.V. Geosciences of Azerbaijan. Volume I: Geology, Cham: Springer. 2016, p. 340, https://doi.org/10.1007/978-3-319-27395-2.239.

Babayev G., Aliyev M. Seismic b-value study in southern slope of Greater Caucasus (Azerbaijan). Proceedings of the 2nd International Electronic Conference on Geosciences, 8-15 June 2019, MDPI: Basel, Switzerland, DOI: 10.3390/ IECG2019-06227

Babayev G., Telesca L., Agayeva S., Ismail-zade T., Muradi I., Aliyev Y., Aliyev M. Seismic hazard analysis for southern slope of the Greater Caucasus (Azerbaijan). Pure and Applied Geophysics, Vol. 177 (8), 2020b, pp. 3747-3760, https://doi.org/10.1007/s00024-020-02478-0

Bochud M. Tectonics of the Eastern Greater Caucasus in Azerbaijan. Thesis for: Phd n° 1733, Hauterive (Fribourg), Switzerland, 2011, 207 p.

El-Isa Z., Eaton D.W. Spatiotemporal variations in the b-value of earthquake magnitude–frequency distributions: Classifi­cation and causes. Tectonophysics, Vol. 615-616, 2014, pp. 1-11, http://dx.doi.org/10.1016/j.tecto.2013.12.001.

El-Isa Z.H. Continuous-cyclic variations in the b-value of the earthquake frequency-magnitude distribution. Earthquake Science, Vol. 26, 2013, pp. 301-320, https://doi.org/10.1007/ s11589-013-0037-9.

ESRI. ArcGIS Desktop: Release 10.8. Environmental Systems Research Institute. Redlands: ESRI, 2018.

Felzer K. Calculating the Gutenberg-Richter b-value. USGS publication. 2007.

Godano C., Convertito V., Pino N.A. The signal to noise ratio and the completeness magnitude: the effect of the COVID-19 lockdown. Atmosphere, Vol. 12(5), 2021, 525, https://doi.org/10.3390/atmos12050525.

Godano C., Lippiello E., Arcangelis de L. Variability of the b value in the Gutenberg–Richter distribution, Geophysical Journal International, Vol. 199, No. 3, December 2014, pp. 1765-1771, https://doi.org/10.1093/gji/ggu359.

Gutenberg B., Richter C.F. Earthquake magnitude, intensity, energy and acceleration. Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 32, 1942, pp. 163-191.

Ishimoto M., Iida K. Observations sur les seismes enregistres parle microsismographe construit dernierement (1). Bulletin of the Earthquake Research Institute, Vol. 17, 1939, pp. 443-478.

Kulhanek O. Seminar on b-value. Prague Centre of Mathematical Geophysics, Meteorology and their Applications (MAGMA). Seminar paper, Department of Geophysics, Charles University. Prague, Czech, 2005.

Milojevic S. Power law distributions in information science: making the case for logarithmic binning. Journal of the American Society for Information Science and Technology, Vol. 61, 2010, No. 12, pp. 2417-2425, 10.1002/asi.21426.

Richter C.F. An instrumental earthquake magnitude scale. Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 25, No. 1, 1935, pp. 1-32.

Telesca L., Kadirov F., Yetirmishli G., Safarov F., Babayev G., Ismayilova S. Statistical analysis of the 2003-2016 seismicity of Azerbaijan and surrounding areas. Journal of Seismology, Vol. 21, No. 6, 2017, pp. 1467-1485, https://doi.org/ 10.1007/s10950-017-9677-x.

Telesca L., Lovallo M., Babayev G., Kadirov F. Spectral and informational analysis of seismicity: An application to the 1996-2012 seismicity of Northern Caucasus–Azerbaijan part of Greater Caucasus–Kopet Dag Region. Physica A Statistical Mechanics and Its Applications, Vol. 392, No. 23, 2013, pp. 6064-6078, https://doi.org/10.1016/j.physa.2013.07.031.

Tibaldi A., Tsereteli N., Varazanashvili O., Babayev G., Barth,A., Mumladze T., Bonali F.L., Russo E., Kadirov F., Yetirmishli G., Kazimova S. Active stress field and fault kinematics of the Greater Caucasus. Journal of Asian Earth Sciences, Vol. 188, 2020, 104108, https://doi.org/10.1016/ j.jseaes.2019.104108.

Utsu T. A method for determining the value of b in a formula log n = a – bM showing the magnitude–frequency relation for earthquakes. Geophys. Bull. Hokkaido Univ., Vol. 13, 1965, pp. 99-103.

Varazanashvili O.Sh. Seismic hazard assessment of Georgia by deterministic and probabilistic methods. Journal of Georgian Geophysical Society, Issue (A), Solid Earth, Vol. 4, 1999, pp. 35-45.

Алиев О.Б. Стратиграфия и фауна меловых отложений северо-восточной части. Малого Кавказа. Автореф. диссерт. Изд-во АН АзССР. Баку, 1961, 26 с. 

Гадиров В.Г. Гравиразведка при изучении геологического строения и нефтегазоносности площадей Среднекуринской впадины Азербайджана. Геофизический журнал, Т. 34, No. 1, 2012, c.183-189.

Кулиев Ф.Т. Уравнение макросейсмического поля Азербайджана. Сейсмологический бюллетень Кавказа за 1977 г. Мецниереба. Тбилиси, 1980, с. 129-140.

Цхакая А.Д. О глубинах кавказских землетрясений. Изв. Акад. Наук СССР, сер. Геофиз., No. 5, 1962, с. 577-584.

Шебалин Н.В. Балльность, магнитуда и глубина очага землетрясений. В кн.: Землетрясения в СССР. Наука. Москва, 1961, с. 126-138.

Babayev T., Babayev Q. Biblioqrafik icmal əsasında Şəmkir rayonu və ətrafının tektonik, geoloji, geomorfoloji və seysmik təhlili. Azərbaycan ali texniki məktəblərinin xəbərləri, cild 33 (04), No. 10, 2023, s. 73-81

Babayev G., Yetirmishli G., Kazimova S., Kadirov F., Telesca L. Stress field pattern in the northeastern part of Azerbaijan. Pure Appl. Geophys. Vol. 177(3), 2020a, pp. 2739-2751 Springer Nature Switzerland AS, DOI: 10.107/s00024-019-02371-5