Kar­bo­hid­ro­gen eh­ti­yat­la­rı­nın möv­cud­lu­ğu­nu tə­min edən çox­say­lı sə­bəb­lər, həm­çi­nin on­la­rın əmə­lə­gəl­mə və çı­xa­rıl­ma­sı ilə bağ­lı baş ve­rən pro­ses­lə­rin mü­rək­kəb­li­yi iş­lə­nil­mə üsul­la­rı­nın ra­sio­nal ola­raq se­çil­mə­si və ya­ra­dıl­ma­sın­da komp­leks el­mi ya­naş­ma­la­rın zə­ru­ri­li­yi­ni önə çə­kir. Bu təd­qi­qat­la­rın ən va­cib is­ti­qa­mə­ti mə­sa­mə­li mü­hit­də çox­fa­za­lı flui­din sü­zül­mə­si şə­rai­tin­də lay­da təz­yiq və tem­pe­ra­tur də­yiş­mə­lə­ri­ni nə­zə­rə al­maq­la kar­bo­hid­ro­gen­lə­rin küt­lə mü­ba­di­lə­si­ni və fa­za­la­ra­ra­sı ke­çid me­xa­nizm­lə­ri­nin öy­rə­nil­mə­sin­dən iba­rət­dir.

Fi­zi­ki və ri­ya­zi mo­del­ləş­mə üz­rə apa­rı­lan fun­da­men­tal təd­qi­qat­lar isə müx­tə­lif sə­ciy­yə­li ter­mo­ba­rik sə­rai­tə ma­lik kar­bo­hid­ro­gen ya­taq­la­rın­da qaz-ma­ye sis­tem­lə­ri­nin hə­rə­kə­ti za­ma­nı ya­ra­nan tem­pe­ra­tur ano­ma­li­ya­la­rı­nın bü­tün xü­su­siy­yət­lə­ri­nin tam­lıq­la iş­lə­nil­mə gös­tə­ri­ci­lə­ri­nin proq­no­zu­nun tə­yi­ni za­ma­nı nə­zə­rə alın­ma­sı va­cib və mü­hüm əhə­miy­yə­tə ma­lik­dir. Mə­qa­lə bu qə­bil­dən olan iş­lə­nil­mə mə­sə­lə­si­nin həl­li­nə həsr olun­du­ğun­dan mü­hüm ak­tu­al­lıq kəsb edir.

Bu iş de­for­ma­si­ya olu­nan kol­lek­tor­da nef­tin is­tis­ma­rı za­ma­nı tem­pe­ra­tur ano­ma­li­ya­la­rı­nın ter­mo­di­na­mi­ka sa­hə­lə­ri­nin pay­lan­ma­sı­na tə­sir də­rə­cə­si­nin tə­yin  edil­mə­si mə­sə­lə­si­nə həsr  edil­miş­dir. Ədə­di həl­lin ta­pıl­ma­sı üçün al­qo­ritm tək­lif edil­miş və proq­ram tə­mi­na­tı­nın ya­ra­dıl­ma­sı yo­lu ilə çox­say­lı kom­pü­ter təc­rü­bə­lə­ri apa­rıl­mış­dır. Ma­ye­nin xü­su­si is­ti­lik tu­tu­mu­nun, Jo­ul-Tom­son əm­sa­lı­nın, qu­yu lü­lə­si­nin həc­mi tə­sir əm­sa­lı­nın, müt­ləq ke­çi­ri­ci­li­yin, ma­ye­nin öz­lü­lü­yü­nün və kol­lek­to­run de­for­ma­si­ya xas­sə­lə­ri­nin is­tis­mar pro­se­si­nə tə­si­ri qiy­mət­lən­di­ril­miş­dir.

Açar söz­lər: lay­da küt­lə-tem­pe­ra­tur mü­ba­di­lə­si, de­for­ma­si­ya olu­nan kol­lek­tor, flüi­din sü­zül­mə­si, son­lu fərq­lər üsu­lu, Jou­le-Tom­son əm­sa­lı

ƏDƏBİYYAT

Le Veque R.J. Finite volume methods for hyperbolic problems.  Cambridge University Press. Cambridge, United Kingdom, 2002, 558 p.

Richmyer R.D., Morton K.W. Difference methods for initial value problems Wiley-Interscience. New York, 1967, 405 p.

Toro E.F. Riemann solvers and numerical methods for fluid dynamics. Springer-Verlag. Berlin Heidelberg, 1999, 624 p.

Абасов М.Т., Азимов Э.H. Кулиев А.М. Гидро-термодина­мические исследования скважин глубокозалегающих месторождений. Азербайджанское Государственное Издательство. Баку, 1993, 176 с.

Алишаев М.Г., Розенберг М.Д., Теслюк Е.В. Неизотермическая фильтрация при разработке нефтяных месторождений.  Недра. Москва, 1985, 271 с.

Азиз Х., Сеттари Э. Математическое моделирование пластовых систем. Недра. Москва, 1982, 407 с.

Годунов С.К., Рябенький В.С. Разностные схемы. Наука. Москва, 1972, 400 с.

Джалалов Г.И., Ибрагимов Т.М., Алиев А.А., Горшкова Е.В. Моделирование и исследование фильтрационных процессов в глубокозалегающих месторождениях нефти и газа. Елм ве Техсил. Баку, 2018, 382 с.

Карачинский В.Е. Методы геотермодинамики залежей газа и нефти. Недра. Москва, 1975, 168 с.

Рамазанов А.Ш. Теоретические основы термогидродинамических методов исследования нефтяных пластов. Диссертация на соискание ученой степени доктора технических наук. Уфа, 2004, 269 с.

Рамазанов А.Ш., Паршин А.В. Температурное поле в нефте-водонасыщенном пласте с учетом разгазирования нефти. Нефтегазовое дело, No. 1, 2006, с. 1-17.

Самарский A.A. Теория разностных схем. Наука. Москва, 1977, 656 с.

Филиппов А.И., Ахметова О.В. Температурное поле в пласте и скважине. Гилем. Уфа, 2011, 336 с.

Чекалюк Э.Б. Термодинамика нефтяного пласта. Недра. Москва, 1965, 238 с.