Məqalə GIS əsaslı məkansal çoxmeyarlı analiz metodundan istifadə edərək Azərbaycanın potensial külək-energetik sahələrini müəyyənləşdirmək məqsədi daşıyır. Bundan əlavə, bu üsulla elektrik enerjisinin istehsal həcmini hesablamaqla maddi və vaxt itkisinin qarşısını almaq mümkündür. Külək turbinlərinin quraşdırılacağı yerlərin dəqiq müəyyənləşdirilməsi elektrik stansiyalarının enerji istehsalına təsir edən vacib bir meyardır. Beləliklə, külək turbinlərinin yer seçiminin prinsiplərinə əsaslanaraq, infrastruktur, turbinlərin ətraf ərazilərə təsiri, yaşayış sahələrinə yaxınlığı və potensial bölgələrin külək rejimi kimi vacib şərtləri qiymətləndirilmişdir. Bundan əlavə, külək turbinlərində enerji istehsalının maya dəyərini təyin edən investisiya xərcləri, əməliyyat xərcləri, güc amili və xidmət müddəti kimi amillər də təhlil edilmişdir.
Respublikanın texniki külək-energetik potensialı 3000 MVt civarında qiymətləndirilmişdir. Külək turbinlərinin ətraf mühitə təsiri səbəbindən bütün potensial ərazilərdə quraşdırılması mümkün olmadığından, texniki cəhətdən uyğun sahələrin GIS nəticələrinin çox-meyarlı təhlili metodu əsasında 1143 km2 olduğu aşkar edilmişdir. Müəyyən olunan ərazilərin külək sürətindən və güc sıxlığından asılı olaraq, açıq mənbəli System Advisor Model (SAM) tətbiqi ilə modelləşdirmə yolu ilə mümkün elektrik enerjisinin istehsal miq-darı 4.2 milyard kVt/saat olaraq hesablanmışdır. Bu həcm ölkənin elektrik enerjisinə olan tələbatının 17%-nə bərabərdir. Bundan əla-və, bu ərazilərdə külək elektrik stansiyalarında elektrik enerjisinin istehsal dəyəri orta hesabla bir kVt/saat üçün 0.037 dollar təşkil edəcəkdir ki, bu da ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almaq üçün külək turbinlərinin geniş istifadəsini təmin edir.

 

Abdullayev Y.R., Kərimzadə O.O., Hüseynov Q.Ə., Məmmədova G.V. Kərimzadə G.S. Şaquli oxlu maqnit levitasiyalı külək generatorunun təkmilləşdirilməsi. Elm. Bakı, Energetikanın problemləri, No. 3, 2018, s. 78-86.

Azərbaycan Respublikasında alternativ və bərpa olunan enerji və ondan səmərəli istifadə olunması sahəsində görülmüş işlər barədə Dövlət Agentliyinin 2014, 2015, 2016-ci illər Hesabatı. Azərbaycan Respublikası Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyi (AREA). Bakı, 2017, http://area.gov.az/page/34.

Azərbaycanın Energetikası. Statistik məcmuə. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı, 2019,160 s.

Azərbaycan Respublikası: Milli Atlas. Azərbaycan Respublikası Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsi. Bakı kartoqrafiya fabriki. Bakı, 2014, 444 s.

Azərbaycanda ətraf mühit. Statistik məcmuə. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı, 2019, 140 s.

Elektrik enerjisinin tarifləri. Elektrik enerjisinin ölkədaxili tarifləri. Azərbaycan Respublikasının Tarif (qiymət) Şurası. Bakı, 2017, http://www.tariffcouncil.gov.az/?/az/content/70/.

Energetika sahəsində 2017, 2018, 2019-cu illərdə görülmüş işlər barədə hesabatlar. Azərbaycan Respublikasının Energetika Nazirliyi, http://minenergy.gov.az/az/hesabatlar/illik-hesabatlar.

Əyyubov Ə.C., Haciyev Q.Ə. Azərbaycan SSR-nin iqlim ehtiyatları. Bakı, 1984, 89 s.

Əyyubov Ə.C. Bakı və Abşeron yarımadasının iqlimi və insan səhhəti. Azərnəşr. Bakı, 1997, 124 s.

Hidrometeoroloji bülleten. Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Hidrometeorologiya Departamentinin 1990-2015-ci illər müşahidə materialları. Bakı, 67 s.

Mahmudov R.N. Qlobal iqlim dəyişmələri; səbəblər və təbii fəlakətlər. Hidrometrologiya və ətraf mühitin monitorinqi, No. 3, 2006, s. 22-32.

Strateji Plan (2015-2018). Azərbaycan Respublikası Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyi (AREA). Bakı, 2015, 32 s.

Şahbazov Ş.C., Yusubov İ.M. Yer səthindən yüksəklikdə külək enerjisindən istifadə etməklə elektrik enerjisinin alınması. Elm. Bakı, 2018, s. 42-53.

Şıxlinski Ə.M. Azərbaycan SSR-nin istilik balansı atlası. SSRİ Nazirlər Soveti Yanında Baş Geodeziya və Xəritəçilik İdarəsi. Moskva, 1978, 92 s.

Yusifbəyli N.A., Nəsibov V.X., Əlizadə R.R. Elektrik enerjisinə olan ölkə daxili ehtiyacın proqnozlaşdırılması metodlarının qarşılıqlı müqayisəsi. Elm. Bakı, Energetikanın problemləri, No. 2, 2018, s. 56-64.

Al-Yahyai S., Charabi Y., Gastli A., Al-Badi A. Wind farm land suitability indexing using multi-criteria analysis. Renewable Energy, V. 44, 2012, pp. 80-87, DOI.org/10.1016/ j.renene.2012.01.004.

Beccali M., Cellura M., Ardente D. Decision making in energy planning: the ELECTRE multicriteria analysis approach compared to a fuzzy-sets methodology. Energy Conversion and Management, V. 39. No. 16-18. 1998, pp. 1869-1881, DOI.org/10.1016/S0196-8904 (98)00053-3.

Chaouachi A., Covrig C. F., Ardelean M. Multi-criteria selection of offshore wind farms: Case study for the Baltic States. Energy Policy, V. 103, 2017, pp. 179-192, DOI.org/ 10.1016/j.enpol.2017.01.018.

Fagiano L. Control of tethered airfoils for high–altitude wind energy generation. PhD thesis. 2009, http://kitegen.com/ pdf/PhD_thesis_Fagiano_Final.pdf.

Georgopoulou E., Lalas D., Papagiannakis L. A multicriteria decision aid approach for energy planning problems: The case of renewable energy option. European journal of operational research, V. 103, No. 1, 1997, pp. 38-54, DOI.org/ 10.1016/S0377-2217 (96)00263-9.

Global wind atlas (GWA). Wind energy layers: Azerbaijan. 2019, https://globalwindatlas.inf.

Huang J.P., Poh KL., Ang B.W. Decision analysis in energy and environmental modeling. Energy, V. 20, No. 9, 1995, pp. 843-855, DOI.org/10.1016/0360-5442 (95)00036-G.

Kapitsa A.P. Regional enviromental management. Publishing house of Mosow University. Moscow, 2003, 207 p.

Murdock H. E., Gibb D., André T., Appavou F., Brown A., Epp B., Sawin J.L. Renewables energy resources, Global Status Report , 2019,

https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/28496/REN2019.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Paris agreement. United Nations Framework Convention on Climate Change, 2015, https://sustainabledevelopment.un.org/ content/documents/17853paris_agreement.pdf.

Porter H.O., Roberts D.C., Masson-Delmotte M.V., Zhai P.M. et al. IPCC, Special report on the ocean and cryosphere in a changing climate. IPCC: Summary for policymakers. 2019, 117 p., https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft _FullReport.pdf.

Quijano R., Botero S., Domínguez J. MODERGIS application: Integrated simulation platform to promote and develop renewable sustainable energy plans, Colombian case study. Renewable and Sustainable Energy Reviews, V. 16, 2012, pp. 5176-5187, DOI.org/10.1016/j.rser.2012.05.

Ragheb M., Ragheb A.M. Wind turbines theory – the Betz equation and optimal rotor tip speed ratio. Fundamental and advanced topics in wind power, V. 1, No. 1, 2011, pp. 19-38.

The state of greenhouse gases in the atmosphere based on global observations through 2018. WMO greenhouse gas bulletin, No. 15, 2019, https://library.wmo.int/doc_num.php? ex-plnum_id=10100 .
Wind turbine models (WTM), Wind turbines database. All man-ufactured. 2019. https://en.wind-turbine-models.com/ turbines.

Мадатзаде А.А. Естественно-синоптические климатические сезоны Восточного Кавказа. Баку, 1973, 132 с.