Təd­qi­qat işi­nin əsas məq­sə­di­ni Pir­saаt və Çi­qil­çay çay­la­ra­ra­sı sa­hə­də geo­mor­fo­sis­tem­lə­rin eko­geo­mor­fo­lo­ji gər­gin­li­yi­nin mor­fo­met­rik qiy­mət­lən­di­ril­mə­si təş­kil edir. Təd­qi­qat ob­yek­ti­nin sa­hə­si 2392,33 kv.km-dir. Bu­ra­da Pir­sa­at, Qoz­lu­çay, Çi­qil­çay və Cey­ran­keç­məz çay­la­rı­nın höv­zə­lə­ri yer­ləş­miş­dir. Təd­qi­qat ra­yo­nu dağ­lıq rel­ye­fə ma­lik­dir. Təd­qi­qat işi 1:100000 miq­yas­lı to­poq­ra­fik xə­ri­tə əsa­sın­da ye­ri­nə ye­ti­ril­miş­dir. Xə­ri­tə üzə­rin­də 425 ya­mac ay­rıl­mış, on­la­rın me­yil­li­yi, üfü­qi və şa­qu­li par­ça­lan­ma­sı, ba­xar­lı­ğı 5 bal­lıq sis­tem üz­rə qiy­mət­lən­di­ril­miş­dir. Eko­geo­mor­fo­lo­ji gər­gin­li­yə gö­rə ya­mac­la­rın təs­ni­fa­tı iş­lə­nib ha­zır­lan­mış­dır: çox zə­if, zə­if, or­ta, yük­sək, çox yük­sək. Bu qiy­mət­lən­dir­mə əsa­sın­da Pir­sa­at və Çi­qil­çay çay­la­ra­ra­sı sa­hə­nin geo­mor­fo­sis­tem­lə­ri­nin eko­geo­mor­fo­lo­ji gər­gin­li­yinin  xə­ri­tə-sxe­mi 1:100000 miq­ya­sın­da kar­toq­ram üsu­lu ilə tər­tib edil­miş­dir. Mor­fo­met­rik və kar­to­met­rik iş­lə­rin, xə­ri­tə­nin təh­li­li gös­tə­rir ki, təd­qiq olu­nan əra­zi­də or­ta də­rə­cə­də eko­geo­mor­fo­lo­ji gər­gin­li­yə ma­lik əra­zi­lər ge­niş ya­yıl­mış­dır. On­lar təld­qi­qat əra­zi­si­nin 42,13%-ni əha­tə edir. Müx­tə­lif eko­geo­mor­fo­lo­ji gər­gin­li­yə ma­lik ya­mac­la­rın yük­sək­lik qur­şaq­la­rı üz­rə pay­lan­ma­ xü­su­siy­yət­lə­ri təd­qiq edil­miş və mü­əy­yən olun­muş­dur ki, ya­mac­la­rın pay­lan­ma­sın­da şa­qu­li zo­nal­lıq möv­cud­dur.

Açar sözlər: morfometriya, ekogeomorfologiya, relyef, diklik, gərginlik

 

Alizade E.K. 2003. Ecological and geomorphological, the most dangerous zones of Eastern Transcaucasia. Assessment and management of natural risks. Materials of the All-Russian conference “Risk-2003”, Moscow. The Peoples’ Friendship University of Russia, V. 1, 2003, pp. 37-42 (in Russian).

Budagov B.A. Main geographical problems of environmentally balanced development of the Republic of Azerbaijan. BSU News, A series of Natural Sciences, Geography, № 1, 1999, pp. 164-189 (in Russian).

Guliyev R.Y. Methods of determining and regularizing the regional distribution of indicators of Talysh eco-geomorphological tensions. BSU News, A series of Natural Sciences, Geography, № 2, 2007, pp. 159-165 (in Russian).

Guliyev R.Y. To the methods of morphometric assessment of the intensity of the eco-geomorphological situation. BSU News, A series of Natural Sciences, Geography, № 3, 2006, pp. 151-158 (in Russian).

Khalilov G.A. Ecological geomorphology and science integration. BSU News, A series of Natural Sciences, Geography, № 1, 2002, pp. 210-215 (in Russian).

Likhacheva E.A., Kichigin A.N., Pashenko V.P., Timofeev D.A. Terrain properties: ecological, engineering, aesthetic (invitation to discussion). Geomorphology, № 4, 2003, pp. 33-39 (in Russian).

Lyubimov M.P. On the relativity of strict frameworks and definitions of the terms of relief properties: environmental, engineering, aesthetic (continuation of the discussion). Geomorphology, № 1, 2005, pp. 19-23 (in Russian).

Mamedov S.G. Ecological and geomorphological features of the Girdimanchay and Velvelechay basins and their analysis in GIS-format. Abstract of dissertation of the cand. of geog. Sciences. Baku, 2007, 20 p. (in Russian).

Tanriverdiyev K.K., Safarova S. Ecological and geomorphological studies of the Lesser Caucasus. BSU News, A series of Natural Sciences, Geography, № 1, 2006, pp. 160-166 (in Russian).

Zhidkov M.P., Likhacheva E.A. The Alps and the Caucasus – relief aesthetics. Geomorphology, №.3, 2002, pp. 61-73 (in Russian).