№ 3,
2016
Məqaləni yüklə
Şərqi Çovdar filiz qovşağı – Kiçik Qafqazın Somxit-Qarabağ zonasının perspektivli metallogenik vahidi
Bakı Dövlət Universiteti AZ1148, Bakı, Z.Xəlilov küçəsi, 23
Xülasə
A-
A+
Çovdar filiz-maqmatik sistemində geolojı-kəşfiyyat işləri nəticəsində aşağı- orta temperaturlu qızıl-sulfid yataqları üçün perspektiv sahələrin axtarışı məqsədilə Şərqi Çovdar filiz qovşağı ayrılmışdır ki, o da bir sıra perspektiv məntəqələri özündə ehtiva edir. Aparılmış tədqiqatlar filizyerləşdirən qalxmış və enmiş blokların daxili quruluşunda xeyli fərq olmasını aşkar etmişdir. Uzanması və yatımına görə iri qırılmalarla məhdudlaşan üç iri blok ayrılmışdır: Şadax-Çovdar-Çaykənd – enən, Danayeriçay-Qartal dağı-Pirinyal və Qızılca-Ləiş – qalxan. Birinci blokda filizləşmə barit minerallaşması ilə təmsil olunmuşdur. Sənaye parametrləri olan barit damarları bat çöküntülərinə aiddir. İkinci blok, azqalınlıqlı və az uzanması olan damarcıqlar istisna olmaqla, barit filizləşməsi saxlamır, lələkvari çatlarda isə qızılsaxlayan damar-möhtəvi sulfid filizləri müşahidə edilir. Üçüncü blokda 1,5 q/t-a qədər qızıl, onda bir faiz mis və polimetallar saxlayan çoxlu miqdarda kvars-polimetal damarları və metasomatitlərin xətti zonaları aşkar olunmuşdur. Xeyrəçay boyu, onun Qoşqarçayla qovuşmasında, allüvial-prolüvial çöküntülərdə sərbəst qravitasiya qızılın sənaye yığımı aşkar olunmuş və bu, 43 kq-a qədər səpinti qızıl xammalı təyin etməyə əsas vermişdir. Belə bir şəkil Danayeri çayı boyu Danayeri və Qızılca kəndləri arasında da müşahidə edilir. Ən şimal “Narçala” sahəsində molibdenin (0,002-0,015%), qurğuşunun (0,010-0,06%), mərgümüşün (0,01-0,08%), xüsusilə də nəcib metalların yüksək miqdarı müəyyən edilmişdir. 50×5 şəbəkəsində 0,4 km2 sahədə axın səpintilərinin geokimyəvi sınaqalşdırılması qurğuşun, mis və molibdenin anomal sahələri olduğunu göstərmişdir. Törəmə kvarsitlərin bütün götürülmüş 30 nümunəsində nöqtə sınaqlaşdırılması ilə bəzi hallarda 2,435; 2,537; 2,756; 4,41, hətta 6,02 q/t-a çatan qızılın yüksək miqdarı müəyyən edilmişdir. İkinci perspektiv “Qartal dağı” sahəsində dağ qazımaları ilə anomal radioaktivliyin üç zonası, molibdenin və qurğuşunun yüksək miqdarı (uyğun olaraq 0,003-0,01% və 0,01-0,04%) müəyyən edilmişdir. “Qartal dağı” sahəsindən 800 m cənub-qərbdə, “Alban kilsəsindən” şimal-qərbdə üçüncü perspektivli sahə – “Sulfid” yerləşmişdir. Burada 2,0 km2 sahədə 100x10m şəbəkədə axın səpintiləri üzrə geokimyəvi sınaqlaşdırılma aparılmışdır və 200 x 500-dən 700 x 1500 m-ə qədər sahədə 0,002-0,01% miqdarında qurğuşunun anomal oreolu ayrılmışdır. Anomaliyanın forması şimal-şərq istiqamətində uzanmış linza şəklindədir. Anomaliyanın konturunun üstünə ölçüsü planda 150х700 m olan misin (0,001-0,05%) və molibdenin (0,0005-0,0025%) anomaliyaları gəlmişdir. “Sulfid” anomal sahəsində qazılmış quyular mis və polimetalların minerallaşmasını kəsmişdir.
Aparılan tədqiqatlar Şərqi Çovdar filiz d qovşağının, xüsusilə də Danayeriçay-Qartal dağı-Pirinyal qalxmış blokunun hüdudlarında perspektivli olduğunu göstərir və “Sulfid”, “Qartal dağı” və “Narçalı” sahələrində qızıl, mis və polimetalların sənaye əhəmiyyətli yığınlarının aşkar olunmasının mümkün olduğunu göstərir.