Beynəlxalq elmi jurnal

ISSN: 2663-0419 (elektron versiya)

ISSN: 2218-8754 (çap versiyası)

Beynəlxalq elmi jurnal

ISSN: 2663-0419 (elektron versiya)

ISSN: 2218-8754 (çap versiyası)

contentImg
SCImago Journal & Country Rank
№ 1, 2021
Məqaləni yüklə fullIssue_icon

Böyük Qafqazin cənub-şərq qurtaracağinin maykop seriyasinin mikropaleontoloji tədgiqatlari (Azərbaycan)

Bayramova Ş.Ş., Tağıyeva Y.N., Babazadə A.D.

1 – AMEA Geologiya və Geofizika Institutu AZ1143, Bakı, Azərbaycan, H.Javid prosp., 119: E-mail: shafaqbayram@rambler.ru
2 – AMEA H.Əliyev adına Goğrafiya Institutu AZ1143, Bakı, Azərbaycan, H.Javid prosp., 115: E-mail:
tagelena@rambler.ru

Xülasə

A-
A+
Azərbaycanın Şamaxı-Qobustan rayonunun (Böyük Qafqazın cənub-şərq qurtaracağı) maykop seriyasına aid dörd kəsilişinin paleobotanik (tozcuq, spor, dinoflagelliat sistaları) və mikrofauna tədqiqatlarının nəticəsi göstərilmişdir. Mikrofauna məlumat-larına əsasən maykop seriyasının alt və üst kontaktları vurulmuşdur. Maykop çöküntülərinin alt sərhədi öyrənilən kəsilişlərdə Subbotina eocenica irregularis, Globorotalia praebulloides növlərinin yox olması və Globigerina ofisinalis Subb.-nın kəskin azalmasına əsasən vurulmuşdur. Globigerina tarchansis, Bolivina tarchansis və s. nin kütləvi əmələ gəlməsi maykopun üst sərhədinin tarxan çöküntüləri ilə kontaktını müəyyən etmişdir. Rupel və xatt mərtəbəsinin üst qatları istisna olmaqla, maykopun bütün bölgülərini səciyyələndirən 9 şərti palinokompleks (PK) və 8 dinosist kompleksi ayrılmışdır. Dinosist və mikrofauna komplekslərinin zonal növbələn-məsinə əsaslanan korrelyasiya aparılmışdır. Ayrılmış PK üçün örtülütoxumlu ağac bitkiləri (Quercus, Fagus, Juglans, Castanea, Carya, Myrica), çılpaqtoxumlu bitkilərdən isə əsasən Taxodioideae fəsiləsinə aid nümayəndələrin tozcuqları üstünlük təşkil edir. Alt maykopun üst maykopa keçidi (oliqosen-alt miosen) nisbətən soyuq fazada baş vermişdir və tozağacı, qızılağac, sərv, palmakimilər və aralıqdəniz florasının tozcuqlarının artması ilə səciyyələnir. Dominant dinosist qruplarının tərkibinin dəyişilməsinə əsasən, paleo-hövzənin duzluluğunun dəyişilməsi tərtib olunmuşdur. Batiacasphaera nümayəndələrinin sayının artması erkən maykop dövründə şi-rinləşmənin göstəricisidir – PK II (rupel) və gec maykop dövrü – PK IX (kosaxur), eyni zamanda su-gölməçə bitkiləri (Taxodioideae) tozcuqlarının faiz göstəricilərinin artması ilə paralel gedir.

Açar sözlər: maykop seriyası, oliqosen, alt miosen, palinokomplekslər, dinosistlər, Şamaxı-Qobustan, palinostratiqrafiya

 

ƏDƏBİYYAT

Akhmetiev M.A., Zaporozhets N.I., Golovina L.A., Popov S.V, Sychevskaya E.K., Efendiyeva M.A., Feizullayev A.A., Aliyev Ch.S.New data on stratigraphy of Maykopian deposits in the central Gobustan. Stratigraphy and sedimentology of oil-gas basins, ANAS, Earth Sciences, Baku, No. 1, 2006, pp. 32-53, http://www.isjss.com/view.php?lang=en&menu=archives& type= 2&num=1 (in Russian).

Alizadeh Ak.A., Tagiyeva E.N., Bayramova Sh.Sh. Palyno-stratigraphy and environments of formation of Maykop suite of the Shamakha-Gobustan region of Azerbaijan. Bulletin of Perm University, Palaeontology and Stratigraphy, Vol. 4, No. 25, 2014, pp. 8-19, http://dx.doi.org/10.17072/ psu.geol.25.8 (in Russian).

Alizadeh K.A., Alizadeh A.A., Shikhalibeyli E.Sh. et al. Regional stratigraphic scheme of paleogene of Azerbaijan. Elm. Baku, 1989, 307 p. (in Russian).

Allahverdiyeva H.A. Developmental stages of planktonic foraminifers and zonal division of the Paleogene deposits of Gobustan-Western Absheron. Stratigraphy and sedimentology of oil-gas basins, ANAS, Earth Sciences, Baku, No. 1, 2013, pp. 24-36, http://www.isjss.com/view.php?lang=en&menu=archives &type= 2&num=11 (in Russian).

Bati Z. Dinoflagellate cyst biostratigraphy of the upper Eocene and lower Oligocene of the Kirmizitepe Section, Azerbaijan, South Caspian Basin. Review of Palaeobotany and Palynology, Vol. 217, 2015, pp. 9-38, https://doi.org/10.1016/ j.revpalbo. 2015. 03.002.

Bayramova Sh.S., Tagieva E.N. Palynostratigraphy and paleogeography of the Absheron area of Maykop sediments. Sedimentology and stratigraphy of oil and gas-bearing basins, ANAS, Earth Sciences, Baku, 2009, No. 1, pp. 24-32 http://www.isjss.com/view.php?lang=ru&menu=archives&type=2&num=3 (in Russian).

Bayramova Sh.Sh. Correlation of sections of Maykop series by palynology data for south-eastern part of the Greater Caucasus. Proceedings of ANAS, No. 1, 2015, pр. 76-81.

Bogdanovich K.I., Gubkin I.M., Prokopov K.A., Chernotsky S.I. Report on the activities of the Geological Committee for 1911. Proceedings of the Geological Committee, Vol. 31, 1912, 57 pp. (in Russian).

Borzenkova I.I. Climate change in the Cenozoic. Gidrometeoizdat. St. Petersburg, 1992, 247 p., http://library.univer.kharkov.ua/ OpacUnicode/index.php?url=/notices/index/IdNotice:5533/ Source:default (in Russian).

Grimm E.S. TILIA AND TILIA GRAPH. Pollen spreadsheet and graphics program. 8th International Palynological Congress. Programm and Abstracts. Aix-en-Provence. France, 1992, 56 p.

Dolukhanov P.M. History of the Mediterranean Seas. Nauka. Moscow, 1988, 144 p. (in Russian).

Jafarova J.D. Flounders in sediments of the Maykop series of the Apsheron Peninsula. Dokl. AN Az.SSR, Vol. 22, No. 5, 1966, pp. 73-76 (in Russian).

Karevskaya I.A. Spore-pollen analysis in paleogeographic and geomorphological studies.

Paleopalinology. Vol. 1, 2. Nedra. Leningrad, 1966, 351 p., https://sng1lib.org/book/ 2653629/285321 (in Russian).

Khain V.E. Geotectonic development of the South-Eastern Caucasus. Aznefteizdat (printing house”Kr. Vostok”), 1950, 224 p. (in Russian).

Khalilov D.M. Microfauna and stratigraphy of Paleogene deposits of Azerbaijan. Publishing House of AS of Az.SSR. Baku, 1967, 287 p. (in Russian).

Khalilov G.A. Paleogeomorphology of the Azerbaijani part of the Greater Caucasus in the Oligocene-Early Miocene of the Neotectonic Stage. Vestnik BSU, Series of Natural Sciences. No 1, 2000, pp. 204-211 (in Russian).

Kuznetsova Z.V. Geographic distribution of microfossils in the Upper Maykop of Azerbaijan and their stratigraphic significance. All-Union Paleontological Society, Proceedings of the II session, Moscow, 1959, pp.105-110 (in Russian).

Mirchink M.F. Shurygin A.M. Formation of the structure of Tertiary and Cretaceous deposits of the southeastern plunge of the Caucasus. Nauka. Moscow, 1972, 160 p. (in Russian).

Podobina V.M. Micropaleontology. Textbook. Tomsk State University Publishig House. Tomsk, 1985, 181 p. (in Russian).

Pokrovskaya I.M. Methods of cameral works. Paleopalynology. Nedra. Leningrad, Vol. 1, 1966, pp. 32-50 (in Russian).

Popov S.V., Sychevskaya E.K., Akhmetiev M.A., Zaporozhets N.I., Golovina L.A. Stratigraphy of the Maikop Group and Pteropoda Beds in Northern Azerbaijan. Stratigraphy and Geological Correlation, Vol. 16, No. 6, 2008, pp. 664-677, https://link.springer.com/article/10.1134/S0869593808060063.

Popov S.V., Tabachnikova I.P., Bannikov A.F., Sychevskaya E.K., Pinchuk T.N., Akhmet’ev M.A., Zaporozhets N.I., А. Van den Boon, Krijgsman W., Stolyarov А.S., Krhovsky J. Lectostratotype of the Maykopian series along the Belaya River upstream of the town of Maikop (Western Ciscaucasia) in its Oligocene part. Stratigraphy. Geological correlation, Vol. 27, No. 3, 2019, pp. 70-92, https://doi.org/ 10.31857/S0869-592X27370-92 (in Russian).

Sachsenhofer R.F., Popov S.V., Akhmetiev M.A., Bechtel A., Gratzer R., Groß D., Horsfield B., Rachetti A., Rupprecht B., Schaffar W.B.H, Zaporozhets N.I. The type section of the Maikop Group (Oligocene-lower Miocene) at the Belaya River (North Caucasus): Depositional environment and hydrocarbon potential. Journal AASP Bulletin, Vol. 101, No. 3, 2017, pp. 289-319, https://www.researchgate.net/deref/ http%3A%2F%2 Fdx.doi.org%2F10.1134%2FS0869593808060063.

Salaev S.G. Oligocene-Miocene sediments of the southeastern Caucasus and their oil and gas content.Publishing House of AS of Az.SSR. Baku, 1961, 253 p. (in Russian).

Seidov A.G. Lithology of Maykop formation of Azerbaijan. Publishing House of AS of Az.SSR. Baku, 1962, 282 p. (in Russian).

Zaporozhets N.I. Palynostratigraphy and zonal dissection by dinocysts of the Middle Eocene-Lower Miocene deposits of the Belaya River (Northern Caucasus). Stratigraphy. Geol. Correlation, Vol. 7, No. 2, 1990, pp. 61-78 (in Russian).

Zaporozhets N.I., Akhmetiev M.A. A paleobotanical study of the section of the Maykopian Oligocene-Lower Miocene series along the Belaya River above the town of Maykop Ciscaucasia. Stratigraphy. Geol. Correlation Vol. 25, No. 6, 2017, pp. 61-83, https://elibrary.ru/item.asp?id=30729637 (in Russian).

Zubakov V.A. Global climatic events in the Neogene. Gidrome-teoizdat. Leningrad, 1990, 223 p., https://www.geokniga.org/ bookfiles/geokniga-globalnye-klimaticheskie-sobytiya-neogena.pdf (in Russian).

DOI: 10.33677/ggianas20210100055